विद्यानन्द राम
राजविराज, ३० भदौ । कला क्षेत्रमै जीवन निर्वाह गर्ने उद्देश्यले मुर्तिकला क्षेत्र अंगालेपनि भविष्य नदेखेपछि सप्तरीका कतिपय मुर्तिकारहरु विदेशीए । मुर्तिकलामा कुनै निकायबाट सहयोग नपाएर झन ग्रामीण क्षेत्रका मुर्तिकारहरु त आफुमा भएको कला गुम्साउन बाध्य भएका छन ।
सप्तरीको हनुमाननगर कंकालिनी नगरपालिका–१ भारदहका विनोदकुमार कापैर भने माटाका मुर्ति बनाउँदै यही पेशामा रमाईरहेका छन । तर, यो कलामा सरकारको ध्यान र सरसहयोग नहुँदा थोरै संख्यामा रहेका मुर्तिकारहरु समेत लोप हुदै गईरहेका छन् ।
‘बच्चा अवस्थादेखि अत्यधिक रुची रहेकोले ७ वर्षसम्म मुर्तिकला सिके’ उनले थपे–‘अहिले माटामा जस्तोसुकै आकृति उतार्न सक्छु ।’ उनी १० वर्षदेखि व्यावसायीक रुपमा मुर्ति बनाउदै दुःख सुख जिवन चलाउन आएपनि माटो र रङ्गसँग लामो समय खर्चेर तयार भएका कलाकृर्तीमा सरकारले ध्यान नदिएकाले आफु जस्ता मुर्तिकारहरुलाई निरुसाहित हुने परेको कापैर बताउँछन् ।
‘विश्वकर्मा पूजा, वडा दशैं, छठ पर्व, लक्ष्मी पूजा, श्रीपञ्चमी, कृष्णाष्ठमी लगायतका चाडवाडको वेला त ठिकठाकै कमाई हुन्छ’ उनले भने–‘अन्य समयमा के गर्ने, कसो गर्ने भने अन्यौलतामै दिन वित्छ ।’
सो अवधिमा परिवार चलाउन पनि कढिनाई हुने गरेको उनको भनाई छ । ‘कलामै जिवन विताउने अभिप्रायले मुर्तिकला क्षेत्र अंगाले, तर चाडवाड बाहेकका समय सोचेर अहिलेदेखि नै दुखित हुनु परेको छ’ उनले भने–‘मुर्तिकारको बारेपनि स्थानीय, प्रदेश र संघ सरकारले थोरै ध्यान दिए आफुहरुको अन्य समय समेत सहज हुने विश्वास छ ।’
प्रत्येक वर्ष कन्या संक्रान्तिको दिन मनाउने विश्वकर्मा पूजाका लागि भगवान विश्वकर्माको मुर्ति बनाउन यतिवेला व्यस्त देखिएका कापैरले मुर्तिकारहरुको पेशा जोगाउन पहल हुनुपर्ने माग समेत गरे ।
‘हिन्दु धर्मावलम्विहरूले असोज १ गतेका दिन मनाउने विश्वकर्मा पूजाको मुर्ति बनाउन यतिवेला भ्याइ नभ्याइ छ, त्यसैले ज्यादै समस्या वखान गर्न नसकेपनि आफुहरुको समेत पेशा संरक्षण हुनुपर्ने आवश्यकता छ ’ उनले थपे–‘यसतर्फ सम्वन्धित पक्षलाई ध्यान पु¥याउन आग्रह छ ।’
कापैरले भारदह स्थित बजारमै चार जना सहयोगी राखेर दर्जनौं मुत्र्ति निर्माण गरेर विक्री गर्दै आएका छन । दुई महिनाअघिदेखि नै मुर्ति निर्माणमा जुटेर यतिवेला दिनरात काम गरिरहेको उनको भनाई छ ।